14 Mart Pi Günü ve Pi Sayısı

Dünyanın En Ünlü Sayısı Pi Sayısı

       Herkesin bildiği tanımıyla "Dairenin çevresinin çapına oranı" veya "Çapı 1 birim olan dairenin çevresi" olarak tanımlanabilecek bir irrasyonel matematik sabitidir Pİ SAYISI. Adını, Yunanca περίμετρον (çevre) sözcüğünün baş harfi olan Yunan alfabesinin 16. harfi π harfinden alır. Tüm irrasyonel sayıların hemen hemen hepsinde olduğu gibi diziliminde ne belli bir düzen var ne de rastlantısal bir sayı kendileri. Steven Strogatz'ın dediği gibi:

Pi sayısı tamamen rastlantısal olmakla mükemmel bir düzen arasında olmanın inanılmaz çekiciliğine sahiptir.

       13.3 trilyon basamağı hesaplanmış bu gizemli sayının içinde, doğum gününüzü/tarihinizi, T.C. Kimlik numaranızı ve hatta cep telefonu numaranızı bile bulmanız mümkün. Doğum gününüzün veya herhangi bir sayısı dizisinin pi sayısının hangi basamağında yer aldığını ise mypiday.com sitesinden öğrenebilirsiniz. Mesela ben pi sayısının 75,392 gibi değerli bir basamağını işgal ediyorum :)

Pi Sayısı Ne İşe Yarar?

       Pi sayısını 3,1415926535897932384626433832795028841971... olarak kısaca yazalım. Zira en uzun pi sayısı henüz yazılmamış pi sayısıdır. Ama bu sayıyı yazmayı geçtim ezberlemeyi kendine amaç edinen insanların sayısı da hayli çok ve bu sayı da pi sayısının basamakları arasında :) 2015 yılında pi sayısının 70.030 basamağını ezberleyeren Hindistanlı Sharma Suresh Kumar resmi rekoru elinde tutarken, Türkiye'den Lamia Sarıpınarlı 1050 basamağını ezberleyerek adını listenin 107. sırasına yazdırmıştır. Şuan 131. sırada yer almaktadır. Ama resmi olarak bu listede bulunmayan ve 2006 yılında pi sayısının 100.000 basamağını 16,5 saat içinde ezbere söyleyebilen Japonyalı Akira Haraguch yani "Bay Pi" den de bahsetmeden geçmemek gerek. Bay Pi, sayının basamaklarını söylemeye saat 09.00'da başladığında aradan 3 saat geçtikten sonra yaklaşık 16.000'inci basamakta bir sayıyı unuttuğu için baştan saymaya başlamış ve saat 01.28 civarında pi sayısının yüz bin basamağını ezbere söylemeyi başarmış. Haraguchi’ye ne hissediyorsunuz diye sorduklarında; “Hiç bir şey. Sadece içimdekileri boşalttım.” demiş. Pi sayısını ezberleme çabasını hayatın anlamını daha açık bir şekilde görebilmek için yaptığı bir meditasyon olarak tanımlayan Bay Pi'nin bir diğer açıklaması:

Evrendeki her şey biz de dahil atomlardan oluşuyoruz. Yani bir çekirdek etrafında dönen elektronlardan. Atomlarda gördüğümüz bu dönme hareketi dünyada, galasimizde, evrenin her yerinde var. O halde dönmek mutlak bir gerçekliktir ve ben pi sayısını düşündüğümde hayatımı bu hakikate uygun olarak yaşayabileceğime inanıyorum.

       Aslında en hassas uzay hesaplamalarında bile pi sayısının yukarda gördüğünüz ilk 40 basamağı yeterlidir. Ama biz bu konuda daha da kolaya kaçıyoruz. Sorularda / sınavlarda da "Hocam Pi'yi kaç alacağız?" sorularına verilen yanıt "pi'yi 3 alınız" değil "3,14 alınız hatta alabildiğiniz kadar alın" olmalı ki pi yerine aldığımız 3, herhangi bir üçün katı olan sayıyla sadeleşip yok olmasın ve öğrenciler bu gizemli sayının varlığından mahrum kalmasın. Merak edip araştırsın, sorgulasın. En basitinden herkes Pi sayısını en yaygın kullanımıyla anımsayıp Pi Günü'nün neden 14 Mart (Amerikan tarih formatında 3/14) tarihinde kutlandığını biliyor olsun.

Pi Sayısı Neden 14 Mart'ta Kutlanıyor?
       Pi sayısının en çok bilinen ve kullanılan yaklaşık değerinin 3,14 olduğu için her yıl 3. ayın 14. günü yani 14 Mart günü 01.59'da Dünya Pi Günü kutlamaları başlıyor.

       Bu asla bitmeyen sayı ve günü hakkında öğreneceklerimiz de hiç bitmeyecektir. İşte onlardan bazıları:

• Pi Günü'nün kutlandığı her yerde "daire" şeklinde özellikle pie (turta), pasta, kek vb ikram edilir.
• Dünyada "Pi World Ranking" diye pi sayısını ezberleyenlerden oluşan bir liste bulunuyor.
• 14 Mart 1879 ünlü Fizikçi Albert Eintein'in doğum günüdür.
• Einstein'dan sonra en parlak teorik fizikçi olan dünya üzerindeki en zeki insan Stephen Hawking'i kaybetmenin üzüntüsünü yaşıyoruz. 14.03.2018