Mangala Nedir? Nasıl Oynanır?

          Mangala, 17. yüzyılda dünyanın Türklerden öğrendiği, geçmişte Türklerin Köçürme adıyla oynadığı, dünyadaki yaygın adıyla Mankala/Mancala, 4 bin yıllık Türk zeka ve strateji oyunudur. Mangala kelimesi, Kaşgarlı Mahmut'un Divan-ı Lügat’it Türk'de sözünü ettiği Köçürme (göçürme/göç ettirme) kelimesinin Arapçasıdır. Metin And bu sözcüğün taşların sıralanışı düşünülerek Türkçede en küçük askeri birlik için kullanılan manga sözcüğünden veya taşların konulduğu çukurlar düşünülerek mangal sözcüğünden türetilmiş olabileceği yorumunda bulunmaktadır.

          16. yüzyıldan başlayarak Türk minyatürlerinde mangalaya ait tasvirler yer almıştır. Ülkemizi ziyaret eden yabancı seyyahlar Türklerin bu oyunu uzun süreler sıkılmadan sakinlik içinde oynadıklarını söylemişlerdir.

          Mangala'nın ortaya çıkışı ise ilginç bir hikayeyle tesadüfi olarak gerçekleşir. Serdar Asaf ve Serkan Aziz Ceyhan adlı iki kardeş 2007'de Türk Kahvesi ve kahve kültürü üzerine çalışmalar yapmaya başlar. Bir makalede geçen "Dünyanın ilk kafe'si Şems ve Hakem tarafından İstanbul'da açılmıştır" sözü üzerine ilk kafeyi ilk yerinde açabilmek için harekete geçerler. Ancak 16. yüzyıl Osmanlı minyatürleri üzerindeki bir detay onları bambaşka bir serüvene sürükler. Tüm dünyada kahve kültürünü anlatan sadece iki görsel kaynaktan biri olan, 1582 yılında Sultan Ahmet Meydanı'nda Şehzade Mehmed'in sünnet düğününü resmeden minyatürde bu oyunun oynandığını keşfederler. Mangala oyununun ilk delil fotoğrafı olan minyatür, şu an Topkapı Sarayı deposundadır.

          Bu geleneksel oyunla ekran kullanım süresinizi artırabilir veya daha kaliteli hale getirebilir, her yaştan insanla sosyalleşebilir, turnuvalarına katılabilirsiniz. Oyun, görme engellilere, ceza evlerinde ve huzur evlerinde kalan kişilere de ulaşmaya başladı ve Etnospor tarafından desteklenen etkinlikte 250 bin kişi kişinin oynadığı bu oyunu iki buçuk dakikada öğrenebilirsiniz ve buradan online oynayıp kendinizi geliştirebilirsiniz. Hatta yumurta kutusu ve fasulye taneleriyle kendi mangalanızı yapabilirsiniz :)

MANGALA NASIL OYNANIR?

• Türk zeka ve strateji oyunu mangala 2 kişi ile oynanır. 
• Oyun tahtasının üzerinde 12 tane küçük kuyu ve 2 tane de büyük kuyu (hazine) bulunur. 
• 48 adet taş vardır ve taşların renkleri önemli değildir.
• Her oyuncunun önünde bulunan 6 küçük kuyu, o oyuncunun bölgesidir. Karşısında bulunan 6 küçük kuyu rakibinin bölgesidir.
• Her oyuncu, sağ tarafındaki hazinede taşlarını toplar. Sol tarafındaki hazine rakibinindir.
• Oyunun amacı; hazinede en çok taşı biriktirmeyi başarmaktır.
• İki oyuncu da 24 taşı her bir kuyuya 4’er adet olmak üzere 6 küçük kuyuya dağıtıp oyuna kura ile başlarlar.

1. TEMEL KURAL: İlk hamleler ve herhangi bir kuyuda 1 taş varsa

• Başlama hakkı kazanan oyuncu kendi kuyularından birinden 4 taşın tamamını alır.
• Taşları aldığı kuyuya 1 taş bırakıp saat yönünün tersine yani sağa doğru her bir kuyuya birer  taş bırakarak elindeki taşlar bitene kadar dağıtır.
• Elindeki son taş hazinesine denk gelirse, oyuncu tekrar oynama hakkı kazanır. Denk gelmez yani kendi bölgesindeki 6 küçük kuyuya veya rakibin bölgesine geçerse sıra rakibe geçmiş olur.
• Oyuncunun herhangi bir kuyusunda 1 taş varsa, sırası geldiğinde bu taşı sağındaki kuyuya taşıyabilir.

2. TEMEL KURAL: Kendi bölgendeki boş bir kuyuya elindeki son taş denk gelirse

• Oyuncu taşları dağıtırken elinde kalan son taş, yine kendi bölgesinde yer alan boş bir kuyuya denk gelirse ve eğer boş kuyusunun karşısındaki kuyuda rakibine ait taş varsa, hem rakibinin kuyusundaki taşları hem de kendi boş kuyusuna bıraktığı taşı alıp hazinesine koyar ve hamle sırası rakibine geçer.

3. TEMEL KURAL: Rakip bölgesindeki kuyulara taş bırakma (Çift Kuralı)

• Hamle sırası gelen oyuncu kendi kuyusundan aldığı taşları dağıtırıken hazinesine de bıraktıktan sonra elinde taş kaldıysa, rakibinin bölgesindeki kuyulara da taş bırakmaya devam eder. Oyuncunun elindeki son taş, rakibinin bölgesinde denk geldiği kuyudaki taşların sayısını çift sayı yaparsa (1 ise 2, 3 ise 4, 5 ise 6, 7 ise 8 gibi) oyuncu bu kuyuda yer alan tüm taşların sahibi olur ve onları kendi hazinesine koyar ve hamle sırası rakibine geçer.

4. TEMEL KURAL: Kendi bölgendeki kuyuları önce bitirmeye bak

• Herhangi bir oyuncunun bölgesinde (kaybedenin de kazanın da bölgesi olabilir) yer alan taşlar bittiğinde oyun biter. Kendi bölgesindeki taşları ilk bitiren oyuncu, rakibinin bölgesinde bulunan tüm taşları da kazanır. Bu kural nedeniyle, son ana kadar oyunu kimin kazanacağı belli değildir ve oyunun dinamiği son ana kadar hiç düşmez. Kimin hazinesinde 24 ten fazla taş var o kazanmış olur ve 1 puan alır. 24 er tane ise beraberlik sayılır ve her iki oyuncu da 0.5 puan alır.
• Mangala Oyunu 5 set olarak oynanır.