1937 yılından önce öğrenciler metamatiği Osmanlıca terimlerle öğreniyorlardı. Daha doğrusu öğrenmiyorlar, ezberliyorlardı. Atatürk, Sivas Lisesi'ne ziyareti sırasında bir 9. sınıf öğrencisinin Geometri dersinde açı ile ilgili Arapça terimleri söylemekte güçlük çektiğini görür. Arapça ve Farsça terimlerle dolu ders kitaplarının öğrenciler açısından öğrenimi geciktireceğini düşünür. Bunun üzerine ölümünden 2 yıl önce 1936 yılının sonbaharında Özel Kalem Müdürü Süreyya Anderiman ve Agop Dilaçar'ı Beyoğlu'ndaki Haşet Kitabevine gönderir ve Fransızca geometri kitapları aldırır. Kitaplar gelince uzmanlarla beraber gözden geçirip geometri kitabının ilk çalışmalarına başlar. Kış ayları boyunca Dolmabahçe Sarayı'nda bu kitap üzerine çalışan Atatürk'ün hazırladığı kitap Kültür Bakanlığı tarafından 1937 yılında 44 sayfalık ilk Türkçe geometri kitabı yayınlanır.
Atatürk, kitabında Farşça ve Arapça terimlere karşılık bugün kullandığımız; boyut, uzay, yüzey, düzey, çap, yarıçap, kesek, kesit, yay, çember, teğet, açı, açıortay, içters açı, dışters açı, taban, eğik, kırık, çekül, yatay, düşey, dikey, yöndeş, konum, üçgen, dörtgen, beşgen, çokgen, köşegen, eşkenar, ikizkenar, paralelkenar, yanal, yamuk, artı, eksi, çarpı, bölü, eşit, toplam, oran, orantı, türev, alan, varsayı, gerekçe gibi Türkçe terimleri bulmuştur. Beğenmeyenler bunların yerine kaim zaviyeli müselles, murabba, mustatil, hattı munasıf demekte özgürler.
Kitabın yazarının Atatürk olduğu kitapta belirtilmemiş; kapağında sadece "Geometri öğretenlerle, bu konuda kitap yazacaklara kılavuz olarak Kültür Bakanlığı’nca neşredilmiştir" şeklinde bir not düşülmüştür.
"Bir müsellesin mesaha-i sathiyesi, kaidesinin irtifaına hâsıl-ı zarbinin nısfına müsavidir" yerine, "Üçgenin alanı taban uzunluğu ile yüksekliğinin çarpımının yarısına eşittir."
"Müsellesin, zaviyetan-ı dahiletan mecmu’ü 180 derece ve müselles-i mütesaviyü’l-adla, zaviyeleri biribirine müsavi müselles demektir." yerine "Üçgenin iç açıları toplamı 180 derecedir ve eşkenar üçgen, açıları birbirine eşit üçgen demektir." dememizi Atatürk’e borçluyuz.
Merak edenler için kitabın orijinali Atatürk'ün el yazısı ile Anıtkabir'dedir.
Bu faydalı yazınız için sizlere çok teşekkür ederim
YanıtlaSil